Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową
Osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą może przekształcić ją w spółkę kapitałową. Jak przebiega ten proces, czy spółce przysługują prawa przekształconego przedsiębiorcy i czy musi wypełniać jego obowiązki? Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, na jakich zasadach odbywa się transformacja w spółkę.
Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową – zalety
Wiele osób decyduje się na przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej (w skrócie: JDG) w spółkę kapitałową, myśląc głównie o dalszym rozwoju biznesu. Przy bardzo dużych obrotach pozwala to bowiem uniknąć osobistej odpowiedzialności majątkowej osoby fizycznej.
Z praktyki wynika, że większość przedsiębiorców przekształca się w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, do rzadszych przypadków należą przekształcenia działalności w prostą spółkę akcyjną oraz spółkę akcyjną.
Do zalet przekształcenia w spółkę kapitałową należą przede wszystkim:
• mniejsze ryzyko majątkowe w przypadku niepowodzenia biznesu;
• możliwość prowadzenia przedsiębiorstwa wraz ze wspólnikami wnoszącymi do niego nowe kompetencje lub kapitał;
• łatwiejsza sprzedaż przedsiębiorstwa w przyszłości;
• klarowne zasady dziedziczenia;
• możliwość uniknięcia składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne;
• w obiegowej opinii większy prestiż przedsiębiorstwa.
Należy przy tym pamiętać, że transformacja jednoosobowej działalności gospodarczej (w spółkę kapitałową może być sama w sobie czynnością kosztowną, a późniejsze prowadzenie spółki może również wymagać większych wydatków (np. na prowadzenie księgowości) oraz cyklicznego dopełniania szeregu formalności (np. składania sprawozdań finansowych do KRS).
Jak przekształcić jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę kapitałową?
Zasady transformacji jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową zostały uregulowane w Ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej: uksh). Co do zasady, do przekształcenia przedsiębiorcy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej (art. 584(4) uksh).
Ustawa precyzuje szczególne zasady i formalności, jakich należy dopełnić, aby transformacja była skuteczna. Kluczowym dokumentem w procesie przekształcenia jest tzw. plan przekształcenia przedsiębiorcy, który sporządza się w formie aktu notarialnego (584(6) uksh). Powinien on zawierać (art. 584(7 uksh):
• ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy;
• projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
• projekt aktu założycielskiego (statutu);
• wycenę składników majątku (aktywów i pasywów) przedsiębiorcy przekształcanego;
• sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia.
Oświadczenie o przekształceniu przedsiębiorcy powinno zostać sporządzone w formie aktu notarialnego i określać co najmniej (584(9) uksh):
• typ spółki, w jaki zostaje przekształcony przedsiębiorca;
• wysokość kapitału zakładowego albo kapitału akcyjnego;
• zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształcanemu jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej, jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane;
• nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej.
Plan przekształcenia przedsiębiorcy musi zostać poddany badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności. Biegłego rewidenta, na wniosek przedsiębiorcy, wyznacza właściwy według siedziby przedsiębiorcy sąd rejestrowy. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych (art. 584(1-2) uksh).
Koszty pracy rewidenta (zwykle kilka tys. zł) pokrywa przedsiębiorca. Sąd określa wynagrodzenie biegłego oraz zatwierdza rachunki jego wydatków. Jeżeli przedsiębiorca nie uiści wskazanej kwoty w terminie dwóch tygodni, sąd rejestrowy ma prawo ściągnąć ją w trybie przewidzianym dla egzekucji opłat sądowych (art. 584(8) § 5 uksh).
Biegły rewident, w terminie określonym przez sąd, nie dłuższym jednak niż dwa miesiące od dnia jego wyznaczenia, sporządza na piśmie szczegółową opinię i składa ją wraz z planem przekształcenia przedsiębiorcy sądowi rejestrowemu oraz przedsiębiorcy. W czasie swojej pracy, biegły może zażądać (pisemnie) od przedsiębiorcy przedłożenia mu dodatkowych wyjaśnień lub dokumentów (art. 584(5) § 3-4 uksh). Jest to o tyle ważne, że bez uzyskania pozytywnej opinii rewidenta przekształcenie nie będzie możliwe.
Przedsiębiorca przekształcany staje się spółką przekształconą z chwilą wpisu do rejestru (art. 584(1) uksh), natomiast osoba fizyczna staje się odpowiednio wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej (art. 584(2) § 3 uksh). Wniosek o wpis przekształcenia do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) wnoszą wszyscy członkowie zarządu spółki przekształconej.
Zarząd spółki powinien złożyć również wniosek o ogłoszenie przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (art. 584(11)-(12) uksh). W terminie 7 dni od rejestracji przekształconej spółki w KRS należy złożyć wniosek o wykreślenie działalności gospodarczej z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG).
Trzeba pamiętać, że w przypadku, gdy po przekształceniu nazwa firmy ulega zmianie, to spółka przekształcona ma przez okres co najmniej roku obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy, obok nowej, wyrazu „dawniej”. Jeżeli nazwa nie ulega zmianie, wystarczy dodać identyfikator formy prawnej, np. „spółka S.A.” (584(3) uksh).
Prawa i obowiązki spółki przekształconej oraz odpowiedzialność
Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształcanego, pozostaje też podmiotem zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej (art. 584(2) § 1-2 uksh).
Trzeba przy tym zaznaczyć, że prowadzący dotychczas jednoosobową działalność gospodarczą odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia (art. 584(13) uksh). Przekształcenie JDG w spółkę kapitałową nie może zatem stanowić formy ucieczki przed zobowiązaniami.
Koszty przekształcenia w spółkę kapitałową
Jak już wyżej wspomniano, przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową wiąże się z koniecznością opłacenia pracy biegłego rewidenta. Zwykle będzie to wynosić kilka tys. zł, ale w przypadku sprawy skomplikowanej koszt może być wyższy. Dodatkowo wniosek o wyznaczenie biegłego podlega opłacie 300 zł (art. 59 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
Podczas przekształcania przedsiębiorcy w spółkę kapitałową należy liczyć się z kosztami notarialnymi za sporządzenie planu przekształcenia i oświadczenia o przekształceniu, a także sporządzenie umowy lub statutu. Jeżeli prowadzący działalność pozostawał w momencie jej rozpoczęcia w małżeńskiej wspólności majątkowej, to potrzebuje też potwierdzonej notarialnie zgody małżonka na przekształcenie (art. 63 § 2 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny). Małżonek nie stanie się wspólnikiem/akcjonariuszem, ale udziały lub akcje będą wchodzić w skład wspólności. Łącznie opłaty u notariusza mogą wynieść zwykle od kilkuset do kilku tys. zł.
Wpis przekształconej spółki do KRS za pośrednictwem Portalu Rejestrów Sądowych będzie natomiast wymagać uiszczenia kwoty 500 zł (art. 52 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Dodatkowo trzeba opłacić 100 zł za ogłoszenie rejestracji wniosku o przekształceniu w Krajowym Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Następnie, wymagane jest jeszcze ogłoszenie dojścia do skutku przekształcenia, co wiąże się z obowiązkiem uiszczenia 0,70 zł za jeden znak, jednak nie mniej niż 60 zł za ogłoszenie (§ 6 ust. 1-3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego).
Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową – podsumowanie
Reasumujac: do pomyślnego przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową wymaga się (art. 484(5) uksh):
• sporządzenia planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
• złożenia oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy;
• powołania członków organów spółki przekształconej;
• zawarcia umowy spółki albo podpisania statutu spółki przekształconej;
• dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia przedsiębiorcy przekształcanego z CEIDG.
Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową powinno być poprzedzone wnikliwą analizą zysków i strat. Przede wszystkim trzeba wziąć pod uwagę aspekty ekonomiczne, tzn. rozważyć, czy działanie takie jest uzasadnione planowanym rozwojem przedsiębiorstwa.
Pomyślne przekształcenie przedsiębiorcy w pewnych sytuacjach może być sprawą skomplikowaną. Wymaga bowiem przygotowania szeregu dokumentów, które muszą zostać pozytywnie zaopiniowane przez biegłego rewidenta.
W wielu przypadkach konieczna będzie zatem porada prawnika, który pomoże przejść pomyślnie przez wymagane przepisami formalności. Doradzi on również, jak następnie prowadzić spółkę kapitałową, aby pozostawać w zgodzie z obowiązującym porządkiem legislacyjnym.
